Ongewenste gewoonten

Een ongewenste gewoonte begint vaak in de kindertijd als gedrag waar mensen geen last van hebben. Het ongewenste gedrag kan aanvankelijk ook een doel gehad hebben. Het kan bijvoorbeeld zijn opgetreden als reactie op een nare gebeurtenis, of een situatie waarin iemand angstig of gespannen was. Als dit gedrag de angst of spanning heeft doen verdwijnen, dan kan het zijn dat het gedrag blijft bestaan. Als er zich opnieuw een situatie voordoet waarin men zich weer gespannen voelt, kan het gedrag weer optreden om de angst en spanning te verminderen. Het kan ook zijn dat de ongewenste gewoonte als 'normaal' gedrag is begonnen, maar door herhaaldelijk optreden een vervelende gewoonte is geworden. Hulp wordt vaak gezocht naarmate het gedrag vaker voorkomt of nadelige gevolgen heeft, zoals kaal worden bij haartrekken, of lelijke nagels bij nagelbijten. Het is nu moeilijk geworden om het ongewenste gedrag nog te stoppen. Het niet-uitvoeren heeft vaak een toename van spanning tot gevolg. Daarnaast wordt het gedrag zelf vaak als prettig of ontspannend ervaren. Pas achteraf is er sprake van schuldgevoel.

Gedrag waarbij personen moeite hebben de neiging tot ongewenst gedrag te weerstaan, worden onderverdeeld in de volgende categorieën:

stoornissen in het gebruik van psychoactieve stoffen (medicijnen of drugs) of etenswaren; hieronder vallen verslavingen (zoals drugs-, alcohol- en nicotineverslaving), maar ook eetbuien en snoepen:

stoornissen op seksueel gebied waarbij het seksuele gedrag de betrokkene of de omgeving schaadt (bijvoorbeeld exhibitionisme en seksueel sadisme);

stoornissen in de impulscontrole bestaande uit: periodieke explosieve stoornis, kleptomanie, pyromanie, pathologisch gokken, trichotillomanie (haartrekken), titillomanie (pathologisch huidkrabben), onychotillomanie (pathologisch naglbijten), pathologisch liegen, zelfbeschadigend gedrag, excessief winkelen, en excessief internetgebruik;

ongewenste gewoonten zoals, nagelbijten, duimzuigen en haarwoelen.

De behandeling

De behandeling bestaat uit 6 sessies van 45 minuten die tweewekelijks plaatsvinden. De behandeling is erop gericht je hulpmiddelen te geven om geleidelijk het ongewenste gedrag steeds minder vaak uit te voeren. Het is een gedragstherapeutische behandeling die gebaseerd is op zelfcontroletechnieken waarbij ook de incompatibele respons wordt toegepast. Een incompatibele respons is een bepaalde activiteit die niet tegelijk met de gewoonte uitgevoerd kan worden, bijvoorbeeld handen in de broezak steken bij de neiging om te gaan nagelbijten. Samen met jou wordt er een programma opgesteld dat het je makkelijker zal maken niet aan jouw gewoonte toe te geven. Dit gebeurt stapsgewijs en in jouw eigen tempo. Je krijgt huiswerk om de 'stappen' zelf thuis uit te voeren. De uitvoering van deze opdrachten is heel belangrijk, dus het is een vereiste dat je gemotiveerd aan deze behandeling begint.